💠سالمندی

🔸حالت طبیعی با افزایش سن ارگانها و عناصر اصلی بدن به دلیل کم شدن آب بدن ، فرسایش و کاهش انعطاف پذیری دچار تغییر میشوند و دهان و دندان نیز از این تغییرات در امان نبوده و دچار تغییر میگردند.
🔹 از طرفی با کهولت سن مقاومت بدن در مقابل عفونت کم شده و فرد مستعد بروز انواع بیماریهای عفونی میگردند بنا بر این در افراد مسن به جز تغییرات طبیعی دهان ودندان عفونت های این ناحیه شرایط را برای سالمند دشوار میکند.
🔸توانایی خوردن و جویدن ،واضح صحبت کردن ، توانایی چشیدن طعم و مزه غذا ، خندیدن و زیبایی صورت و به دنبال آن افزایش اعتماد به نفس و بهبود کیفیت زندگی از مزایای داشتن دهان و دندان سالم است .

💠تغییرات ناحیه دهان؛صورت ومفاصل فک درسالمند

🔸امروزه تعداد زیادی از افراد سالمند در کشورهای پیشرفته تمام یا بخشی از دندانهای خود را به صورت کامل حفظ کرده اند که به خاطر افزایش مراقبت سلامت دهان مانند افزودن فلوراید به آب مصرفی جامعه، پیشرفت فناوری و علم در زمینه دندان و بهداشت بهتر دهان، است.
🔸 با این حال جمعیت سالمند در معرض خطر بیماری های مزمن دهان شامل عفونت های دندانی مانند پوسیدگی دندان، پریودونتیت، افتادگی دندان ضایعات مخاطی خو ش خیم و سرطان دهان هستند. 

🔹تغییرات دهان ناشی از افزایش سن

🔸 همراه با افزایش سن، شکل و ساختار دندا نها دچار تغییر میشونند.. زردشدگی یا تیر ه تر شدن دندا نها به علت تغییر درضخامت و ترکیب بافت عاج و همچنین مینای دندان صورت میپذیرد.همچنین با افزایش سن تعداد عروق خونی وارده به دندانها کم شده و حساسیت آنها به محرکهای خارجی کم شده و درنتیجه نسبت به ضربه و تروما واکنش طبیعی نشان نمی دهند.

🔸افزایش سن تغییراتی در مخاط و پوشش های درون دهان بوجود می آید همچنین پسرفت و تحلیل لثه یک اختلال شایع دیگر است که باعث میشود قسمت ریشه دندان قابل دیدن شود که خود عاملی برای پوسیدگی ریشه دندان میشود.

💠مراقبت از دندانها در سالمندان

🔸 سالمندانی که دارای دندانهای طبیعی میباشند، تمیز کردن پلاک میکروبی مهمترین اصل در مراقبت بهداشت دهان و دندان آنها در منزل میباشد. این عمل علاوه بر جلوگیری از ایجاد پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه ای سبب خوشبو شدن دهان نیز می گردد.برای مسواک زدن موثر بهتر است زاویه بین مسواک و لثه ها 45 درجه باشد.
🔹 برای اکثر افراد مسن مسواک نرم توصیه می شود. در افرادی که تحلیل لثه (در نواحی مشخصی از دهان) دارند، استفاده از مسواک بسیار نرم آنهم با حرکات چرخشی بر سطوح دندانی و با فشار ملایم در نواحی تحلیل توصیه می شود. استفاده از خمیر دندان با توجه به مزایای وجود فلوراید و کمک به برطرف کردن پلاک و رنگ روی دندانها الزامی می باشد (البته به شرطی که خمیر دندان را قورت ندهند. اگر فرد قادربه مسواک زدن نمی باشد مراقب وی پشت یا کنار او بستگی به این که کدام روش برای او راحت یوده و تسلط بهتری به دهان فرد دارد بایستد .برای حمایت بیشتر بهتر است انگشت شست زیر چانه قرار بگیرد. اگر مجبور است روی تخت مسواک بزند بهتر است قسمت بالای تخت را بالا آورده بعد مسواک بزند.
🔸اگر امکان دارد از مسواک برقی برای تمیز کردن دندان ها و لثه ها استفاده کنید. اگر سالمند قادر به تف کردن نمی باشد بهتر است از خمیر دندان های بدون کف استفاده کنید برای تمیز کردن بین دندانها از نخ بین دندان یا مسواکهای بین دندانی استفاده کنید. از یک مسواک اضافه برای کشیدن لب برای دیدن دندانها میتوانید استفاده کنید.

💠مراقبت از دست دندان کامل

🔸بعد از هر وعده غذایی پروتز متحرک باید از دهان خارج و ابتدا با آب شسته شود سپس با مسواک و خمیر دندان، تمام سطوح بخصوص سطحی که در تماس با مخاط دهان می باشد از خرده های مواد غذایی باقیمانده تمیز گردد. روش مناسب دیگر استفاده از مسواک به همراه صابون غیر معطر و یا مایع ظرفشویی میباشد. توجه داشته باشید از پودر های ساینده به هیچ وجه جهت تمیزکردن دست دندان استفاده نکنید علاوه بر تمیز کردن دست دندان بعد از هر وعده غذایی، پس از خارج کردن آن باید دهان را بطور کامل با آب گرم یا محلول نمکی رقیق شست و در صورت امکان با یک مسواک نرم لثه ها را تمیز کرد و با انگشت، لثه ها را ماساژ داد. اگر فرد قادر به در آوردن دست دندان نمی باشد
مراقب به روش زیر اقدام نماید.

💠مراقبت ازپروتز متحرک پارسیل

🔸 بعد از هر وعده غذایی، پروتز متحرک از دهان خارج می شود و طبق آنچه در بحث پروتز کامل مطرح گردید، تمیز می شود. سپس دندانهای باقیمانده به کمک مسواک و نخ دندان تمیز می شود. این افراد باید از دو مسواک استفاده نمایند. یکی برای تمیز کردن پروتز و دیگری برای تمیز کردن دندانهای طبیعی که در داخل دهان قرار دارد.
اگر فرد قادر به درآوردن پارسیل نباشد مراقب به روش زیر عمل کند.

🔹 برای پارسیل فوقانی

🔸 با نوک انگشتان از محل اتصال پارسیل و دندانها گرفته و آن را به پایین فشار دهید تا اتصال بین آنها شل شود و سپس آن را از دهان خارج کنید.

🔹برای پارسیل تحتانی

🔸 با نوک انگشتان محل اتصال پارسیل و دندانها را گرفته و به آرامی آن را به بالا بکشید تا اتصال شل شود سپس از قسمت پلاستیکی گرفته و پارسیل را از دهان خارج کنید.

🔹به افراد مسن توصیه میگردد در هنگام تمیز کردن پروتز دندان، ظرف آب پلاستیکی را که تا نیمه پراست زیر دست خود قرار دهند تا اگر از دستشان افتاد صدمه نبیند در موقع شستن پروتز را بین انگشت شست و اشاره خود محکم بگیرد و مسواک بزند. نباید آنرا در کف دست نگه داشت،

🔸 با توصیه دندانپزشک میتوان از قرصهای پاک کننده جهت بر طرف کردن رنگ و جرم پروتز روزی یکبار استفاده نمود.

🔹 در طول شبانه روز دندانهای مصنوعی متحرک باید برای مدتی از دهان خارج شود تا مخاط دهان که تحت فشار دندانهای مصنوعی در هنگام غذا خوردن بوده است، استراحت کند و به وضعیت طبیعی خود برگردد. توصیه میشود حدود 8 ساعت دست دندان درآورده شود که بهترین زمان برای این مدت هنگام خواب می باشد.

🔸 پس از تمیز کردن دست دندان در شب و قبل از خواب باید آن را در ظرفی پر از آب قرار داد تا آب از دست ندهد و تغییر حجم پیدا نکند. توصیه شود که هیچگاه دست دندان را وارد آب داغ نکرده و یا با آب داغ شستشو داده نشود ...

🔹 در موارد زیر توصیه میگردد سالمند را به دندانپزشک ارجاع نمایید

🔸اگر دندان مصنوعی به لثه ها فشار می آورد اگر در هر قسمتی از دهان زخم ایجاد شده است .
🔸ا گر بیمار نمیتواند با دست دندان غذا بخورد.
🔸اگر پس از خارج کردن آن احساس کند لثه برجسته شده است اگر دندان مصنوعی لق است.
🔹در بعضی از مواقع لازم است از چسب دندان برای چسباندن دندانهای بالا استفاده نمود که معمولا نحوه استفاده از آن در روی جعبه نوشته شده است.

💠 سلامت دهان در سالمندان مبتلا به آلزایمر

🔸در مراحل اولیه بروز آلزایمر فقط کافی است که خانواده یا مراقب بهداشت و تمیز کردن دندان ها را به وی یادآوری نماید

🔸در مراحل بعدی آلزایمر بهتر است مراقبت از دهان و دندان توسط مراقبین صورت بگیرد. که در نحوه انجام آن را در صفحات قبل توضیح دادیم. با توجه به عدم آگاهی فرد از شرایط دهان بهتر است مراقب یا خانواده داخل دهان را بررسی و هر گونه حالت غیر عادی را گزارش کند. گاهی برای درمان لازم است سالمند تحت بیهوشی یا خواب مصنوعی 1 قرار گیرد.

در مراحل خیلی پیشرفته توصیه میشود فقط اقدامهای پیشگیری انجام شود.

معمولا افراد دارای آلزایمر نمی توانند درد خود را مطرح و توصیف کنند
🔹علایم زیر معمولا در هنگام مشکلات دهان بوجود می آید:

1- امتناع از غذا خوردن

2- افزایش بی قراری ، داد و فریاد

3- اختلال خواب

4- امتناع از گذاشتن دست دندان

5_خودداری از انجام فعالیتهای روزانه

🔹بروز رفتارهای پرخاشگرانه

🔸لازم است بدانید که فرد آلزایمر در استفاده از دست دندان مشکل ندارد و اگر با گذشت زمان دست دندان دچار مشکل شد بلا فاصله باید دست دندان جدید و مناسب تهیه شود بهتر است بدانید مشکل عمده افراد آلزایمر با دست دندان گم کردن متداول آ ن است..

💠دندان مصنوعی از چه چیزی تشکیل میشود ؟
🔸در ساخت دندان مصنوعی ترکیبی از پرسلین، رزین های اکریلیک، نایلون و کبالت کروم برای ساخت آن مورد استفاده قرار می گیرند.
🔸پرسلین ماده ترجیحی برای ساخت دندان های پروتز بوده است، اما اخیرا رزین به دلیل وزن و هزینه کمتر جای آن را گرفته است.
🔸پایه اغلب پروتزها از رزین اکریلیک یا کبالت کروم ساخته می شوند. از مزایای استفاده از رزین این است که می توان آن را همرنگ لثه رنگ کرد. اما در عوض در صورتی که پروتز از دست شما بیوفتد، پایه های فلزی کمتر دچار آسیب می شوند.
🔸سومین گزینه استفاده از دندان مصنوعی قابل انعطاف ساخته شده از نایلون است.
🔹مزایا و معایت دندان مصنوعی ژله ای یا پروتز فلکسی (فلکسیبل )

الف – مزایای پروتز فلکسی

🔸پروتزهای انعطاف پذیر برای بیمارانی که نمی خواهند یا نمی توانند از دندان مصنوعی رایج استفاده کنند راه حل خوبی است. شکننده نبودن از مهمترین مزیت آنها است. به طوری که اگر از دستتان بیوفتد به احتمال کمتری ممکن است دچار آسیب شوند.
🔸در عین حال، این نوع پروتز به لثه ها می چسبد و نیازی به چسب یا اتصالات مخصوص برای ثابت ماندن ندارد. مواد مورد استفاده در آن شفاف است و به رنگ طبیعی لثه در می آید. تولید آنها به اندازه پروتزهای معمول زمان بر نیست.

🔸مهم ترین مزیت این نوع پروتزها راحتی در استفاده است. بسیاری از بیماران معتقدند که جویدن مواد غذایی با استفاده از آن بسیار راحت تر از دندان مصنوعی معمولی است.
🔸برخی از بیماران نیز به رزین اکریلیک یا نیکل حساسیت دارند و نمی توانند از پروتزهای سنتی استفاده کنند.
🔸برخی دیگر نیز نمی توانند دهان خود را به قدر کافی باز کنند.

ب – معایب پروتز فلکسی

🔸اگر چه پروتزهای انعطاف پذیر با افتادن از دست فرد دچار آسیب نمی شوند، اما تمیز کردن آنها به دقت بیشتری نیاز دارد.
🔸این نوع پروتز نسبت به مدل های سنتی بیشتر مستعدتجمع پلاک و باکتری است. هر روز باید پروتز خود را از دهان خارج کنید و آن را تمیز کنید.

🔹چرا دندان مصنوعی یا دست دندان متحرک در دهان جابجا می‌شود؟

🔸بعد از کشیدن دندان‌ها، استخوان فک‌ تحلیل می‌رود و در حالی که اندازه دندان مصنوعی ثابت می‌ماند، فک کوچک‌تر می‌شود. در نتیجه دست دندان متحرک به خوبی روی فک چفت نمی‌شود. این تحلیل در فک پایین ۴-۲ برابر بیشتر از فک بالاست.
🔸با توجه به کوچک‌تر بودن فک پایین و تماس بیشتر زبان با این ناحیه از دهان، شکایت بیماران از لقی و ناراحتی در فک پایین بسیار بیشتر از فک بالاست.
🔸 تحلیل استخوان‌های فک ممکن است تا جایی پیش رود که با یک ضربه بسیار خفیف، استخوان آن بشکند.

🔹برای دندان‌های مصنوعی لق و استخوان فک تحلیل‌رفته چه راه‌حل‌هایی وجود دارد؟

🔸تا قبل از معرفی ایمپلنت‌های دندانی، استفاده از آستر نرم یا چسب دست دندان در زیر دندان مصنوعی تنها راه برطرف کردن درد و ناراحتی ناشی از لقی دندان‌های مصنوعی بود.
🔸 چسب دندان روشی موقتی است و فقط مدت کوتاهی باعث از بین رفتن لقی دست دندان می‌شود و با گذشت زمان و با تحلیل بیشتر استخوان‌های فک، به‌تدریج اثر خود را از دست می‌دهد. از طرفی این چسب‌ها حاوی موادی هستند که ممکن است در قسمت مخاط بدون ‌دندان بیمار واکنش‌های حساسیتی ایجاد کنند.

🔸آستر نرم به دندان ژله‌ای هم معروف است و طوری ساخته شده که به‌ طور‌موقت باعث گیر کردن محکم دندان مصنوعی در لثه می‌شود ولی مواد موجود در آستر نرم به‌تدریج اثر خود را از دست می‌دهند.
🔸آسترهای نرم در بیمارانی که استخوان فکشان نازک و تیز باشد تا حدی باعث کاهش فشار وارده از طرف دست دندان می‌شود اما تاثیر زیادی روی گیر دندان مصنوعی به‌خصوص در طولانی‌مدت ندارد.