متخصص ارتودنسی بر این باور است که از هر 5 کودک 1 کودک به منظور اصلاح مشکلات و ناهنجاری های دهان و دندان نیاز به درمان ارتودنسی دارد، با این وجود 75% از کودکان برای صاف کردن دندان ها و بهبود شکل صورت خود از درمان ارتودنسی استفاده می کنند.

تصمیم گیری برای شروع درمان نیاز به مراقبت دقیق دارد چرا که بیماران می بایست انتظارات درمان خود، هزینه های مالی مرتبط و نیاز به پیدا کردن یک متخصص ارتودنسی مجرب را در نظر بگیرند.

1-سن توصیه شده برای درمان ارتودنسی

زمانی که اکثر افراد به فکر براکت های روی دندان می افتند، نوجوانان را بیاد می آورند. دلیل این امر این است که پاسخ به درمان ارتودنسی در طول سال های نوجوانی قابل پیش بینی است. در اوایل نوجوانی در مرحله انتقال دندان های شیری به دندان های دائمی، استخوان فک هنوز در حال رشد و نسبتاً شکل پذیر است و درمان زودتر به نتیجه می رسد. همچنین اکثر نوجوانان یک شیوه زندگی معمولی دارند که آنها را قادر می سازد تا به طور منظم در جلسات ماهانه خود نزد متخصص ارتودنسی شرکت کنند. همه این موارد در طول درمان، زمان درمان را سریعتر و درجه بهبود را بالاتر می برد.

2-محدودیت سنی در درمان ارتودنسی وجود ندارد

کشورهای توسعه یافته  دارای تعداد بسیار زیادی از بزرگسالان با براکت های ارتودنسی می باشند. در واقع تقریباً نیمی از بیماران ارتودنسی بزرگسالان هستند. این روند در طول سال ها افزایش یافته است زیرا درمان ارتودنسی در جامعه قابل قبول تر و مقرون به صرفه تر (بیماران بالغ معمولاً برای خود هزینه می کنند) می باشد و حتی با معرفی براکت های نامرئی (ارتودنسی نامرئی) افزایش چشمگیری داشته است. در حالی که اکثر بزرگسالان به بهبود زیبایی نیاز دارند، تعداد زیادی از آنها درمان ارتودنسی را برای درمان انواع دیگر درمان دندان ها (مثلاً فضای خالی یک دندان کنده یا شکسته شده) و یا اینکه مراقبت های روزانه شخصی را در خانه آسان تر کنند انتخاب می کنند. طرح درمان ارتودنسی اغلب برای یک بزگسال با یک نوجوان متفاوت می باشد زیرا متخصص ارتودنسی می بایست شرایط لثه و دندان ها، سلامت کلی دهان و دندان، بافت نرم لب و گونه، شیوه زندگی و همچنین انتظارات بیمار بالغ را در نظر بگیرد.

3-زمان بندی اولین جلسه مشاوره کودک شما با متخصص ارتودنسی

 

زمانی کودک شما از ملاقات با متخصص ارتودنسی بهره مند می شود که دندان های شیری آن در حال افتادن و تغییر به دندان های دائمی کند که معمولاً در سن 6 تا 7 سالگی اتفاق می افتد. شایعترین علت دندان های نامرتب عدم فضا و در نتیجه اختلال در الگوی بیرون زدن دندان های دائمی می باشد. دندان هایی که در موقعیت های بد قرار می گیرند ممکن است بر نحوه جویدن کودک تأثیر بگذارند و در نتیجه سبب رشد نامناسب و نامتقارن فک و صورت شوند.

تشخیص زودهنگام و مداخله (در صورت نیاز) اغلب مانع از ایجاد مشکل می شود و در بعضی از موارد حتی ممکن است نیاز به درمان با براکت های ارتودنسی را از بین ببرد. بنابراین مشخص است که فرصت برای مداخله نسبتاً کوتاه است و به شدت به آگاهی والدین بستگی دارد.

4-خوب جویدن برای یک عمر سلامتی مهم است

درمان با براکت های ارتودنسی چیزی بیش از صاف کردن دندان ها است. متخصص ارتودنسی شما علاوه بر مرتب کردن دندان های شما، دندان های بالا و پایین شما را هنگام بسته بودن دهان، موقعیت دندان هایتان را در ارتباط با لب و زبان، سلامت لثه ها و مفصل های لب، مناطقی که غذا با آن درگیر است، نحوه صحبت کردن و تنفس کردن را ارزیابی می کند.

متخصصین ارتودنسی می دانند که بیمارانی که برای مرتب کردن دندان هایشان نزد آنها می آیند اغلب انتظار دارند که بتوانند از آنها برای مدت طولانی استفاده کنند.

5-یک متخصص ارتودنسی آموزش بسیار زیادی دیده است

متخصص ارتودنسی  , دندانپزشکی است که سال ها آموزش بیشتری در زمینه حرکت های دندانی، رشد فک و صورت، زیباشناسی لبخند و عملکرد فک دیده اند. آنها توسط انجمن ارتودنتیست های ایران تأیید شده اند تا اطمینان حاصل شود که بیماران به کیفیت بالایی از مراقبت های ارتودنسی دسترسی دارند و در دستان متخصصین ماهر درمان می شوند.

 

آیا این به این معنی است که یک دندانپزشک عمومی (جراح-دندانپزشک) نباید هرگز کار درمانی ارتودنسی انجام دهد؟

 

پاسخ متأسفانه خیلی ساده نیست. برخی از دندانپزشکان دوره های ساده و کوتاه مدت 6 ماهه را برای یادگیری حرکت دندان ها و درمان ارتودنسی بر روی ماکت ها دیده اند. شاید این یک ایده خوب باشد که از دندانپزشک خود بپرسید که در یک سال اخیر چند مورد بیمار ارتودنسی را درمان کرده است و چقدر مشکل دهان و دندانی شما پیچیده است؟ توجه داشته باشید که حرکات دندان ها در بیشتر موارد باعث تغییر جوش خوردگی و تأثیر بر عملکرد مفصل فک می شود.

6-نظر دوم یا شاید حتی سوم

 از آنجا که تصمیم گیری آسان نیست، قبل از اینکه به درمان ارتودنسی بپردازید نظر قبلی و یا شاید حتی نظر سوم را در نظر بگیرید. این موضوع حائز اهمیت است بخصوص زمانی که برنامه پیشنهادی شما شامل کشیدن دندان، جراحی فک و… به نظر پیچیده باشد. راه های زیادی برای حرکت دندان ها وجود دارد (طرح درمان) و متخصص ارتودنسی مختلف ممکن است رویکردهای متفاوت را در نظر داشته باشد. شما باید گزینه های خود را بررسی کنید و تصمیم درست را با توجه به راحتی، انتظارات کوتاه و بلند مدت درمان خود و همچنین آنچه که می توانید هزینه کنید را با متخصص ارتودنسی در میان بگذارید. متخصص ارتودنسی بعد از مراحل گرفتن عکس، گرافیهای opg -lateral cephlometry و قالب دندان های شما اطلاعات بیشتری برای طرح درمان شما بدست می آورد. همچنین این مدارک به او اجازه خواهد داد که برآورد بهتری از هزینه کل درمان، مدت زمان درمان و شبیه سازی نتایج حاصل از درمان (در صورت لزوم) را داشته باشد.

اگر هنوز هم برای مراحل بالا آماده نیستید، متخصص ارتودنسی شما هنوز قادر به انجام یک حدس هوشمندانه از آنچه باید انجام شود (انواع مختلف براکت های موجود، احتمالات کشیدن دندان، مدت زمان طول درمان و هزینه تقریبی آن) را به شما ارائه می دهد.

7-نوع براکت  مورد استفاده  پیش بینی کننده و یا پیشنهاد کننده زیاد موفقیت آمیز نیست

بسیاری از بیماران بالغ به متخصص ارتودنسی مراجعه می کنند به این امید که بتوانند “براکت های نامرئی” دریافت کنند (ارتودنسی نامرئی). در واقع تنها بعضی از آنها نامزد و یا کاندید مناسب برای درمان ارتودنسی نامرئی هستند. به همین ترتیب، بسیاری از والدین امیدوارند که فرزندشان بدون احتیاج به کشیدن دندان درمان ارتودنسی را با استفاده از براکت های خودکار (ارتودنسی دیمون) انجام دهد.

موفقیت درمان ارتودنسی به نوع حرکت دندان ها، مقدار فضای موجود بین دندان ها و زمان موردنیاز برای حرکت دندان ها بستگی دارد. سیستم کاملی وجود ندارد و هر سیستم جوانب مثبت و منفی خود را دارد. اگر راجع به درمان ارتودنسی مسائلی در ذهنتان است حتماً نظر متخصص ارتودنسی خود را بپرسید. شما باید به متخصص ارتودنسی اجازه دهید که نظر تخصصی خود را با شما در میان بگذارد و در نتیجه با هم برای تصمیم های مشترک همگام شوید بطوری که او بتواند یک درمان کامل را برای شما انجام دهد. تولیدکنندگان دستگاه های ارتودنسی هزینه های زیادی را برای تبلیغات و بازاریابی برای بیماران بالقوه صرف می کنند. با وجود اینکه هرگونه بهبود در درمان ارتودنسی از قبیل ظاهر و… بسیار مورد قدردانی بیماران می باشد باید به این نکته توجه کرد که این دستگاه نیست که تفاوت را ایجاد می کند بلکه این تکنیک است و تجربه متخصص ارتودنسی.

8-هزینه درمان ارتودنسی

هزینه های درمان ارتودنسی به فاکتورهای بسیاری بستگی دارد. شدت دندان های نامرتب، ناهنجاری های اسکلتالی و دندانی، طول درمان، همکاری بیمار، نوع ابزارهای مورد استفاده و… که همه این موارد بعد از چکاپ و مشاوره بیمار با متخصص ارتودنسی در مطب مشخص می شود. مقداری از هزینه درمان ارتودنسی بصورت پیش پرداخت و الباقی هزینه بصورت اقساط پرداخت می شود. قبل از شروع درمان ارتودنسی (براکت گذاری) متخصص ارتودنسی شما طرح درمان را به شما می گوید و با توجه به طرح درمان هزینه کل درمان را محاسبه می کند. او با شما جزئیات مهم را مانند سوابق شما از دندانپزشکی، تاریخچه پزشکی، کشیدن دندان، ترمیم دندان های پوسیده شده، طرح درمان، ریتینرها، هزینه و شرایط پرداخت در میان می گذارد. بسته به روند درمان ارتودنسی متخصص ارتودنسی شما ممکن است درمان شما را (در صورت امکان) زودتر از موعد مقرر به پایان برساند.

9-شما زمان درمان را کنترل می کنید

چه مدت از براکت های ارتودنسی استفاده می کنید؟ زمان درمان از 6 ماه برای نوجوانان و بزرگسالان تا 3 سال بطول می انجامد. برخی از راه های آسان و ارزان برای گذر زمان این است که اطمینان حاصل شود که شما بعد از هر وعده غذایی دندان ها و براکت های خود را تمیز می کنید و از خوردن موادغذایی سفت و سخت خودداری می کنید. در جلسات درمانی خود به موقع شرکت می کنید و دستورالعمل متخصص ارتودنسی خود را دنبال کنید. در حالی که ممکن است زمان به نظر طولانی بیاید اما اغلب سریعتر از آنچه ما متوجه شویم می گذرد. روش دیگری برای حرکت سریعتر دندان ها وجود دارد اما متأسفانه شامل جراحی لثه و استخوان اطراف ریشه های دندان می باشد که به احتمال زیاد ناراحت کننده است و ریسک عوارض را افزایش می دهد. یکی دیگر از روش ها استفاده از دستگاه ویبره برای تحریک استخوان حمایت کننده دندان به منظور سریعتر ساختن و جایگزین کردن استخوان است. در حالی که در مطالعات کوتاه مدت استفاده از دستگاه هیچگونه عوارضی را نشان نمی دهد، شواهد کمی برای نشان دادن این واقعیت که استفاده از این دستگاه درمان را به طور قابل توجهی سریعتر می کند وجود دارد.

10-تمیز باشید و بهداشت را رعایت کنید

 حین و پس از درمان ارتودنسی زمانی وقت گذاشتن، تلاش کردن و هزینه کردن برای دندان هایتان معنی و مفهوم پیدا می کند که شما بخوبی از آنها مراقبت کنید. توانایی شما برای تمیز نگه داشتن دندان ها در طول درمان احتمال پوسیدگی دندان، جلوگیری از بوی بد دهان اجازه می دهد تا درمان شما سریعتر پیش رود و زیبایی و مرتبی ظاهر شما را تضمین می کند. در حالی که مسواک زدن ممکن است مشکل به نظر بیاید اما عادت کردن به مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی آسان است اگر شما یک کیف اضافی را به محل کار خود و یا داخل کیف مدرسه همراه خود ببرید. این کیف شمال مسواک، مسواک بین دندانی و یک خمیر دندان کوچک مسافرتی  ومحلول سرم شستشوی نمکی  و دهان شویه می باشد. میان وعده ها و نوشیدنی ها نیز در طول روز به کاهش مسواک زدن مکرر بعد از هر وعده غذایی کمک می کنند. مسواک زدن را از بالا و پایین از زاویه 45 درجه نسبت به پایه براکت ها شروع کنید. از برس های کوچک بین دندانی و یا شستشو دهنده های دهان (مانند نخ دندان مخصوص ارتودنسی) برای تمیز کردن برآمدگی و شکاف های بین براکت ها که در زیر سیم ارتودنسی می باشد استفاده کنید. در پایان می توانید با راه های معمول مسواک زدن مناطق بدون براکت را تمیز کنید. بیمارانی که ارتودنسی نامرئی و یا از ریتینرهای متحرک استفاده می کنند قادرند به طور معمول مسواک بزنند. چرا که این دستگاه ها قابل برداشتن و جدا شدن از دندان ها می باشد.

 

11-قاعدتا بدون رنج ، گنج میسر نمی شود

 

در حالی که قراردادن براکت ها روی دندان ها بدون درد است، بعضی از بیماران درد جزئی را تجربه خواهند کرد. بیشتر بیماران درد جزئی را در دندان ها تا چند روز پس از هر بار وقت ملاقات تجربه خواهند کرد. همچنین بیمارانی که از درمان ارتودنسی نامرئی استفاده می کنند می بایست بعد از هر دفعه تعویض پلاک شفاف نیز انتظار کمی ناخوشی مشابه را داشته باشند. بعضی از بیماران ممکن است بدلیل نزدیکی براکت ها به لب، زبان و گونه در چند هفته اول پس از قراردادن دچار آفت دهان شوند. استفاده از داروهای ضد درد، ژل های مخصوص زخم و یا مکیدن یخ می تواند به کاهش ناراحتی کمک کند و موقتاً باعث کاهش درد شود.

متخصص ارتودنسی شما همچنین شما را در چگونگی محافظت از لب ها در برابر براکت ها با استفاده از موم ارتودنسی راهنمایی می کند. اگر در دندان ها بخصوص هنگام غذا خوردن احساس درد جزئی دارید می توانید غذا را برش دهید و به قطعات کوچکتر تقسیم و میل کنید. اکثر بیماران در ماه اول به حضور براکت ها در دهان عادت می کنند و حتی پس از مدتی آنها را فراموش می کنند.

12-واکنش ها و حساسیتها

 

اگر به ماده ای و یا چیزی حساسیت دارید مهم است که با متخصص ارتودنسی خود در میان بگذارید. درصد بالایی از خانم ها (در برخی مطالعات حدود 17 درصد) و تعداد کمتری از آقایان (تا 3 درصد در موارد مشابه مطالعات) به نیکل، یک فلز معمولی در سیم ها و براکت های ارتودنسی، حساسیت دارند. از دیگر مواد آلرژیک و حساسیت زا کش ها (الاستیک ها) و دستکش های معاینه لاستیکی هستند که در طول درمان ارتودنسی با پوست شما تماس نزدیک دارند. خوشبختانه احتمال حساسیت به دستکش و مواد لاستیکی کم است، تقریباً به تازگی 1 درصد از جمعیت عمومی گزارش شده است. همچنین چندین موارد واکنش های آلرژیک در رابطه با مواد استفاده شده در ساخت براکت های نامرئی گزارش شده است. ممکن است واکنش های خفیف آلرژیک مانند خارش پوست، قرمزی، افزایش یا کاهش ترشحات غدد، تهوع، احساس سوزش و یا تورم بافت نرم در مجاورت مواد حساسیت زا اتفاق بیافتد. واکنش های شدید حساسیت زا، هر چند نادر، می تواند به طور بالقوه باعث عوارض تنفسی شود. همیشه با متخصص ارتودنسی خود در رابطه با نگرانی های خود مشورت کنید چرا که ممکن است واکنش های آلرژیک ناگهان در طول درمان رخ دهد. پاسخ سریع شما این واقعیت را تضمین خواهد کرد و اقدامات احتیاطی مناسب و برنامه های درمان جایگزین مورد بررسی قرار می گیرد.

 
13-برگشت پذیری

 

تقریباً از هر 10 بیمار 3 بیمار نتیجه بسیار پایدار را تجربه خواهند کرد. به عبارت دیگر، آنها می توانند با نگذاشتن ریتینرها(نگهدارنده های) آموزش داده شده و یا با مراجعه نکردن به متخصص ارتودنسی تقلب کنند و هنوز هم هیچ برگشت پذیری و یا حرکت ناخواسته دندانی را تجربه نکنند. این بدان معنی است که 70% از بیماران ارتودنسی بعد از درمان ارتودنسی مستعد برخی از جنبه های حرکت ناخواسته دندان هستند که پدیده ای است به نام برگشت پذیری.

متأسفانه در حال حاضر هیچ تست ساده ای وجود ندارد که مشخص کند کدام گروه به شما تعلق دارد. اکثر متخصصین ارتودنسی به شما توصیه می کنند که آمادگی استفاده از ریتینرها را برای همیشه داشته باشید تا زمانی که خطر برگشت پذیری بعد از چندین سال مشاهده متخصص ارتودنسی برطرف شده باشد.

برای همیشه، مطمئن هستید؟ خوب، این موضوع واقعاً به شما بستگی دارد. به یاد داشته باشید نگهدارنده ها به عنوان محافظی برای محافظت از زمان، تلاش و پولی که در لبخند شما قرار دارد عمل می کند. اغلب 6 تا 12 ماه اول پس از اتمام درمان ارتودنسی می بایست از نگهدارنده ها بطور تمام وقت استفاده کرد حتی در طول خواب و تنها در صورت غذا خوردن، مسواک زدن و یا ورزش های رزمی می توانید آنها را از دهانتان خارج کنید. متخصص ارتودنسی شما در طول این مدت هماهنگی دندان های شما و طرز جویدن شما را کنترل می کند و اگر در طول این مدت از روند دندان های شما راضی باشد پیشنهاداتی به شما در رابطه با استفاده از ریتینرها(نگهدارنده ها) فقط شب ها هنگام خواب ارائه خواهد داد.

14-انواع نگهدارنده ها

 

مرحله استفاده از نگهدارنده ها زمانی آغاز می شود که متخصص ارتودنسی شما براکت هایتان را از دهانتان خارج کرده است و بجای آنها از نگهدارنده ها استفاده می کند. نگهدارنده ها انواع مختلفی دارند و هر کدام از آنها دارای مزایا و معایب خود می باشند.

نگهدارنده ها و یا پلاک های شفاف (Essix)یک نگهدارنده پلاستیکی شفاف است که نامرئی به نظر می رسد. این نوع نگهدارنده قابل جابجایی، راحت و شفاف است و از همه مهمتر بر روی تکلم اثر نمی گذارد. معایب آن این است که ممکن است به دلیل پاره شدن و یا ساییده شدن نیاز به تعویض سالانه داشته باشد.

نگهدارنده هالی (Hawley) که از پلاستیک و سیم های فلزی ساخته شده است و به نظر می رسد که مانند یک پروتز بدون دندان است. قسمت پلاستیکی آن پشت دندان ها قرار می گیرد، در حالی که سیم فلزی آن روی قسمت جلویی دندانها پیچیده می شود. از مزایای آن با دوام بودن و قابل حمل بودن است و اجازه می دهد که دندان های بالا و پایین به طور طبیعی روی هم قرار بگیرند و متخصص ارتودنسی شما می تواند تنظیمات جزئی روی آن انجام دهد. از معایب آن این است که راحتی آن کم است و می تواند بر گفتار طبیعی یا همان تکلم فرد تأثیر بگذارد.

نگهدارنده های ثابت پشت دندان های قدامی(Bonded fixed)  که این نگهدارنده ها از سیم فلزی ساخته شده است که بوسیله مواد رنگی همرنگ دندان به سطح پشتی دندان های جلو چسبانده می شود. این روش بسیار راحت می باشد و بر گفتار تأثیر نمی گذارد. از معایب این روش این است که قابل جابجایی نیست و در نتیجه باعث تداخل با مسواک و نخ دندان می شود. اگر مایل به استفاده از نگهدارنده های ثابت پشت دندان های قدامی هستید، به احتمال زیاد هر چند وقت یکبار برای اطمینان از تمیزی و چکاپ پشت دندان هایتان نیاز به مراجعه به متخصص ارتودنسی خود دارید. مانند بیشتر چیزهایی که در زندگی وجود دارد، هیچ چیز به عنوان نگهدارنده کامل وجود ندارد. شما باید همراه با متخصص ارتودنسی خود تصمیم بگیرید که با توجه به شیوه زندگی و انتظارات شما کدام نگهدارنده مناسب تر است تا بتوانید از آن نگهدارنده با توجه به دستورالعمل آن استفاده کنید.

 
15-مراقبت از نگهدارنده ها

 

مراقبت از نگهدارنده ها مهم است چرا که آن را می بایست تمیز نگه دارید و کنار نگذارید. شما می توانید نگهدارنده ها را مانند دندان هایتان با مسواک و خمیردندان مسواک بزنید و هر روز برای میکروب زدایی آنها را به مدت 30 دقیقه در محلول های تمیزکننده بگذارید تا رسوب های سخت از روی آن ها پاک شوند. از گذاشتن آن ها در آب گرم و یا خیساندن آن ها در مواد ضدعفونی کننده دهان اجتناب کنید زیرا ممکن است به نگهدارنده شما آسیب برسانند و یا باعث تغییر رنگ آن شوند.

 

16-جلوگیری از هزینه های اضافی ارتودنسی مجدد

 

بیمارانی که با گذاشتن نگهدارنده ها بعد از درمان ارتودنسی موافقت نمی کنند در واقع ریسک حرکت دندان هایشان را به موقعیت های نامرتب بالا می برند. نوجوانان دیگر بعد از چنین حادثه ای به دنبال درمان نیستند.

هنگامی که از نگهدارنده ها استفاده نمی کنید آنها را در جعبه مخصوص نگهدارنده قرار دهید. یکی از راه های سریع گم کردن آنها پیچیدن آنها در دستمال کاغذی به هنگام صرف غذا می باشد. در نهایت نتیجه این خواهد بود که نگهدارنده ها به طور تصادفی رها شده و یا گم می شوند. بنابراین نگهدارنده ها را در مواقعی که استفاده نمی کنید در جعبه آن در جیب و یا کیفتان قرار دهید تا خطر شکستگی آنها را کاهش دهید. پس مراقبت خوبی از آن ها داشته باشید!

در صورتی که قسمتی از نگهدارنده خود را شکستید و یا آن را گم کردید، بلافاصله به متخصص ارتودنسی خود اطلاع دهید. اقدام سریع برای اطمینان از حرکت نکردن دندان ها به موقعیت نامناسب لازم است و اینکه مشخصاً جلوگیری از حرکت ناخواسته دندان ها ساده تر و ارزان تر از درمان مجدد می باشد.