اگر بگویم تنها کاری که باید برای نگهداری دندان یک کودک انجام دهیم این است که پوسیدگی را نادیده بگیریم، آن را با چسباندن یک روکش بر روی قسمت آسیب‌ دیده مهر و موم کنیم و هیچ‌ کار دیگری انجام ندهیم واکنش شما چه خواهد بود؟ باور می‌کنید این کار به‌ اندازه ی درمان پرهزینه ی رایج مؤثر است؟

پوسیدگی دندان شایع ترین بیماری دندانی مزمن در جهان است. طبق گزارش فدراسیون جهانی دندان‌ پزشکی، ۶۰ تا ۹۰ درصد کودکان در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند. شیوع پوسیدگی دندان بیست برابر دیابت و پنج برابر آسم است. در صورت عدم درمان پوسیدگی دندان کودکان، می‌تواند باعث درد و آبسه شده و به درمان ریشه یا حتی کشیدن دندان نیاز داشته باشد. این مسئله می‌تواند برای کودکان تجربه‌ ای‌ آزاردهنده باشد.

روش معمول درمان، برداشتن پوسیدگی با مته ی دندان‌ پزشکی‌ و سپس پوشاندن دندان با روکش نازکی از جنس فولاد ضد زنگ است. این درمان به‌عنوان درمان رایج (استاندارد طلایی) در نظر گرفته می‌شود، اما به بی‌ حسی موضعی، زمان زیاد، مهارت‌های تخصصی و بردباری دندان‌ پزشک نیاز دارد. اگر مساله ترس کودک از دندان‌ پزشکی جدی باشد گاهی حتی چاره‌ای جز مراجعه به بیمارستان و انجام درمان تحت بیهوشی وجود ندارد.

کودکی را در نظر بگیرید که در شرق آفریقا، در محرومیت و بدون دسترسی به آب و برق زندگی می‌کند. نزدیک‌ ترین دندان‌ پزشک هم به اندازه یک روز یا دو روز پیاده‌ روی فاصله دارد. تصور می‌ کنید که مراقبت از آن‌ها، مشابه کودکانی است که در غرب زندگی می کنند؟ و آیا دندان‌های پوسیده این کودکان حفظ خواهد شد؟

من یک دندان‌ پزشک در سودان هستم و کار من ارائه مراقبت به کودکانی است که چنین شرایطی دارند. در سن دوازده سالگی، تقریباً همه ی کودکان سودانی کشیدن دندان را تجربه کرده‌اند. در کشوری با چهل میلیون نفر جمعیت، فقط هشت دندان‌ پزشک کودکان داریم. اگر بگویم تنها کاری که باید برای نگهداری دندان یک کودک انجام دهیم این است که پوسیدگی را نادیده بگیریم، آن را با چسباندن یک روکش بر روی قسمت آسیب‌ دیده مهر و موم کنیم و هیچ‌ کار دیگری انجام ندهیم واکنش شما چه خواهد بود؟ باور می‌کنید این کار به اندازه درمان پرهزینه ی رایج، مؤثر است؟

در سال ۲۰۰۶، بررسی نتایج یک مطالعه ی خدمات درمانی نشان این داد این روش ساده، که به‌عنوان روش «هال» (Hall) شناخته می‌شود، در درمان کودکان در اسکاتلند مؤثر بوده است. این روش دسترسی باکتری‌های پوسیدگی‌ زا به اکسیژن را از بین می‌برد. با وجود این که این روش پشتوانه ی علمی دارد، اما بسیاری از دندان‌ پزشکان در سراسر جهان از انجام آن اجتناب می‌کنند، زیرا هیچ کارآزمایی تصادفی کنترل‌ شده‌ای برای اثبات اثربخشی آن در مقایسه ی با روش‌های معمول پذیرفته شده وجود ندارد. بنابراین ما و همکاران‌ مان در دانشگاه Queen Mary لندن تصمیم گرفتیم چنین مطالعه‌ای انجام دهیم.

ما ۱۶۴ کودک را بطور تصادفی برای دریافت یکی از دو گزینه ی درمانی انتخاب کردیم. گروه اول تحت درمان متداول دندان‌ پزشکی قرار گرفت. به این صورت که پس از تزریق بی‌ حسی موضعی، قسمت پوسیده دندان تراش داده شد و روکش پس از مطابقت‌ یافتن با شکل و اندازه ی دندان بر روی دندان قرار گرفت. برای درمان گروه دیگر از روش «هال» استفاده شد. ما روکش فلزی را بدون انجام هیچ‌ گونه تزریق یا تراش دادن بر روی دندان قرار دادیم. ظاهراً به نظر می‌رسد قراردادن روکش و چسباندن آن در هر دو روش وجود دارد. اما انجام این کار در روش متدوال دندان‌ پزشک نیاز به تنظیم‌ کردن‌های زیادی دارد در حالی که در روش «هال» این کار ضرورتی ندارد.

والدین می‌گویند: «آیا واقعا انتظار دارید که من برای این کار هزینه‌ای بپردازم؟ انجام آن فقط دو دقیقه طول کشید.»

این مطالعه زمانی انجام شد که حکومت جنایتکار عمرالبشیر در سودان به پایان خود نزدیک می‌شد. در آن شرایط، گذران زندگی روزانه سخت بود. این وضعیت در سطوح مختلفی بر انجام این پروژه تأثیر گذاشت. در حالی که اکثر دانشمندان به‌ راحتی به اینترنت دسترسی دارند؛ ما از آن محروم هستیم. خاموشی‌ های سراسری شایع هستند و می توانند برای هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشند، بنابراین انجام این مطالعه به سطح بالایی از برنامه‌ ریزی احتیاج داشت. حتی در خارطوم پایتخت سودان نیز ضمانتی برای تأمین آب و برق وجود ندارد و ممکن است برای چندین روز قطع شوند.

جمع‌بندی این مطالعه مدت زیادی طول کشید تا بتوانیم به اینترنت دسترسی پیدا کنیم و با محققان در سودان و همکاران بین‌ المللی ارتباط برقرار کنیم. اما سودانی‌ها بطور کلی مردمانی شاد هستند و به نظر نمی‌رسد چیزی بتواند آن‌ها را آزرده کند. کارکنان فوق‌ العاده بودند و در این شرایط دشوار هر کاری که در توان داشتند انجام دادند.

نتایج مثبت

نتایج مطالعه ما، که در نشریه ی «پلاس وان» منتشر شده، نشان می‌ دهد تاثیر روش هال بر تمام جنبه‌های بالینی مانند حفظ دندان، سلامت لثه، روی هم قرارگرفتن دندان‌ها (اکلوژن) و آبسه، مشابه روش استاندارد است؛ حتی زمانی که توسط کارکنان کم‌ تجربه‌ تر انجام شود.

علاوه بر حفظ دندا‌ن‌ها، روش «هال» از نظر باقی‌ ماندن روکش بر روی دندان بعد از دو سال پیگیری با روش استاندارد تفاوتی نداشت. همچنین، کودکان قبل از دریافت این درمان، بعد از درمان و یک سال بعد خیلی شادتر بودند. بعضی از کودکان درخواست می‌کردند که روکش بر روی دندان برادران و خواهران‌ شان نیز قرار داده شود. ما در کلینیک فقط زمانی صدای گریه می‌شنیدیم که یک کودک روکش دریافت نمی‌کرد، در حالی که برای خواهر یا برادرانش روکش دندانی قرار داده‌ می‌ شد.

پایین نگه‌ داشتن هزینه‌ها برای حفظ کارایی نظام‌های سلامت جامعه در سراسر جهان بسیار مهم است، و این روش بسیار ارزان‌ تر از رو‌‌ش‌ های معمول تراش دندان و قراردادن روکش است. اما تغییرات در سیاست‌ های مراقبتی باید مورد تأیید علمی قرار گیرد. مطالعه ی ما قسمتی از این شواهد لازم را به دست آورده است.

در صورتی که روش «هال» به صورت فراگیر استفاده شود، می‌تواند تأثیر زیادی بر روی بسیاری از خدمات سلامت جامعه در سراسر جهان داشته باشد. به‌ ویژه در کشورهای در حال توسعه که دسترسی کمی به خدمات دندان‌ پزشکی دارند فرصت بهتری برای حفظ دندان‌ های کودکان فراهم می‌کند.

پیوند به مطلب اصلی