لبخند چیست؟
افراد به کمک ساختار و حرکات لب­ها و دندان­ ها در هنگام لبخند، قادرند طیف وسیعی از احساسات را ابراز کنند. می­توان گفت لبخند، نشانگر و مشخص کننده میزان کارایی فرد در اجتماع می ­باشد. اهمیت به لبخند زیبا، موضوع جدیدی نیست. جستجو برای زیبایی به تمدنهای ابتدایی برمی­ گردد. شواهد تاریخی نشان می­ دهد که اِتروسک­ها ( تمدنی با تبار غیر هند و اروپایی در 800 سال قبل از میلاد مسیح ) و فنیقی ­ها ( از اقوام سامی تبار در 900 سال قبل از میلاد مسیح ) به زیبایی لبخند توجه داشته­ اند. آنها به دقت عاج حیوانات را تراش می­ دادند تا شکل، فرم و رنگ دندان طبیعی را بازسازی نمایند.

تاریخچه

در قرن 18 میلادی، دندانپزشکی به عنوان یک رشته مستقل از پزشکی شناخته شد و شاخه ­های متنوع آن ایجاد گردید. (1761-1678) Pierre Fauchard (پیرفوشار) از کشور فرانسه به عنوان رهبر این جنبش شناخته می­ شود. فوشار به همراه سایر همکارانش، دندانپزشکی را مدرنیزه کرده و سطح آن را ارتقا بخشید. وی از درمان­های زیبایی در دندانپزشکی نیز حمایت گسترده­ ای کرد. آنچه در ادامه می­ خوانید بر پایه مرور مقالات معتبر در مورد طرح لبخند گردآوری شده و اصول طرح لبخند را بازگو می­ کند. مقالات معتبر در Pubmed و Medline بررسی شده ­اند و نتایج حاصل از این بررسی جامع، در ژورنال دندانپزشکی محافظه کارانه Journal of Conservative Dentistry به چاپ رسیده است.

اهداف طرح لبخند

بر اساس نظریه پیتر داوسون (Peter Dawson) هدف از درمان جامع زیبایی، ایجاد سیستم جونده متعادلی است که در آن دندان­ها، بافت­های نرم، عضلات، ساختار استخوانی و مفاصل در هارمونی و هماهنگی کامل با هم قرار گرفته و عمل کنند.

نکته بسیار مهم که باید در زمان برنامه ­ریزی برای طرح درمان زیبایی، بدان توجه داشت این است که، طرح لبخند جزئی از رویکرد جامع برای درمان بیمار در نظر گرفته ­شود. به بیان دیگر طرح لبخند پروسه ای مجزا از درمان همه­ جانبه و کامل بیمار تلقی نمی­ شود بلکه باید در هماهنگی کامل با نیازهای درمانی بیمار باشد. برای آنکه نتیجه درمان، موفقیت آمیز باشد و سلامت و فانکشن (عملکرد) سیستم جونده را موجب شود لازم است درک درستی از روابط متقابل میان تمام ساختارهای حمایت ­کننده دهان شامل عضلات، استخوان­ها، مفاصل، بافت­های لثه ­ای و اکلوژن، وجود داشته باشد.

اجزای یک لبخند زیبا
هماهنگ­ سازی یک لبخند زیبا نیازمند یکپارچه­ سازی ترکیب دندانی و ترکیب صورتی می­ باشد به بیان دیگر، مجموعه دندان­ها و ترکیب صورت سهم مشترکی جهت دستیابی به یک لبخند زیبا دارند. منظور از ترکیب صورتی، بافت نرم وسخت (استخوان­ های) صورت است. ترکیب دندانی به دندان­ها و ارتباط آنها با بافت لثه مربوط می ­شود. طراحی لبخند باید شامل ارزیابی و آنالیز کامل اجزاء و ترکیب دندانی و صورتی باشد.

اجزای ترکیب صورتی

طبق استاندارد زیبایی، زیبایی صورت شامل قرارگیری مناسب اجزاء، قرینگی و نسبت­های صحیح صورت می ­باشد. تجزیه­ و­تحلیل، ارزیابی و طرح درمان برای زیبایی صورت، رویکرد و درمان­های چندگانه ­ای را طلب می ­کند مانند درمان مرتب ساختن دندان­ها یا ارتودنسی، جراحی­های ارتوگناتیک، درمان­های پریودنتال (لثه ای)، دندان­پزشکی زیبای و جراحی پلاستیک. بنابراین چنانچه با رویکرد زیبایی به درمان بیماران بپردازیم، بهترین نتایج دندانی و صورتی از بعد زیبایی حاصل خواهد شد. با این وجود، آنچه که معمولاً دردرمان­های دندان­پزشکی رخ می­ دهد این است که چنانچه ناهماهنگی واضح در ترکیب صورتی وجود نداشته باشد برای دستیابی به یک لبخند زیبا، تنها روی ترکیب دندانی، کاردرمانی انجام می­ شود و صورت نادیده گرفته می­ شود. دو ویژگی صورت که نقش بسیار مهمی در طراحی لبخند ایفا می­ کند به شرح زیر است:

- خط interpupillary یا خطی فرضی و افقی که مردمک چشم­ها را بهم متصل می ­کند.

- لب ها

خط interpupillary (بین مردمکی) باید به میدلاین صورت عمود باشد و با پلان اکلوزال موازی باشد. لب­ها نیز در طرح لبخند اهمیت بسزایی دارند و در بعضی موارد محدودیت­هایی را به درمانگر دیکته می ­کنند. اگر در دو ویژگی یاد شده، ناهماهنگی­ های واضحی دیده شود، لازم است قبل از آغاز درمان دندانپزشکی و اصلاح ترکیب دندانی، ترکیب صورتی و نسبت بین اجزای صورت اصلاح شود. بطور کلاسیک، ابعاد افقی و عمودی برای یک صورت ایده ­آل به شرح زیر است:

افقی

عرض صورت باید به اندازه مجموع عرض ۵ چشم باشد.
فاصله بین ابروها تا چانه باید با عرض صورت برابر باشد.
عمودی

ارتفاع صورت به سه بخش مساوی تقسیم می­شود: از پیشانی تا خط ابرو، از خط ابرو تا قاعده بینی و از قاعده بینی تا چانه
تمام صورت به ۲ بخش تقسیم م ی­شود بطوریکه چشم­ها در میدلاین آن باشند.
بخش پائینی صورت (یعنی از قاعده بینی تا چانه) به دو قسمت تقسیم می­ شود؛ لب بالا 1/3 آن را تشکیل می­دهد و لب پائین و چانه، 2/3 دیگر آن را تشکیل می­ دهند.
فُرم و شکل کلی صورت، زمانیکه از سطح فرونتال به آن نگاه شود به یکی از اشکال زیر است:

مربعی
Tapering (وقتی صورت به سمت چانه باریک می­شود.)
مربعی و Tapering
بیضی
نمای نیم رخ هر فرد نیز به یکی از اشکال زیر است:

مستقیم
محدب
مقعر
عوامل پیشین گفته، نقش مهمی در مشخص ساختن اندازه دندان­ها، شکل و نمای طرفی آنها دارند. به بیان دیگر مورفولوژی دندانی وابسته به مورفولوژی صورتی است.

عناصر حیاتی طراحی لبخند ( ترکیب دندانی ) به شرح زیر است:

❇️1) اجزاء دندانی

الف) میدلاین دندانی

ب) ارتفاع اینسایزال

ج) ابعاد دندانی

د) شیب­های آگزیال

ﻫ) سطح یا نقطه تماس بین دندانی

و) امبراژورهای اینسایزال

ز) جنسیت، سن و نوع شخصیت فرد

ح) تقارن و تعادل

❇️2) اجزاء بافت نرم

الف) سلامت لثه

ب) هماهنگی سطوح لثه ­ای

ج) امبراژورهای بین دندانی

د) خط لبخند